La cësa dl mëune sota la dlieja da Sacun ie n gran mesc da na frabica sëula che ie documentà dal 1453 y che se à mantenì te si forma uriginela gotica. L ie for mo pert dl avëi dla dlieja. L'abitazion cun n ciulé y doi partimënc ie sun la pert a ost dla frabica. L tublà cun ntëurvia n palancin cëla de viers dl vest. Sun l tram sëura la ntreda iel depënt doi beches che se cëla, les ie l simbol dl cërtl dl ann cun si pruzesc de trasfurmazion dla vegetazion.

Chësc post fej pert dla jita "I mejes plu vedli sa Sacun".

Chësc mesc da na frabica sëula ie unì fat su dl 1606/08 y dal 1985 iel sota defendura dla Sëurantendënza per i Bëns culturei. L ie derturà y vën al didancuei nuzà coche restaurant. L tublà fat cun trames de lën turonc ala maniera dla tecnica "blockhaus" tol ite na majera pert dla fassada dla frabica che no la pert dl'abitazion. L bel tët de scintles de leresc ie unì fat da nuef aldò dla tradizion ladina cun la eles de breies (l nsci tlamà tët ala Gherdëina o tët ladin).

I mejes da na frabica sëula ie te Gherdëina reres y n generel manco vedli, Costamula Dessëura ie n mesc frabicà al plu tert ntëur l 1686/87. La pert da sté y la pert de tublà y stala ie spartides da n mur y à na ntreda separeda. La frabica ie fata da na costruzion a "blockbau" cun trames turonc y à na cësadafuech tacheda leprò dala pert a mont. La à n piguel y sun la fassada a nord n fëur. Tl 20ejim secul ie l tublà unì restruturà per fins de abitazion.

L nujel dla costruzion de chësc mesc da na frabica sëula cun na pert da sté y na pert per i lëures da paur sota un n tët va de reviers al ann 1554. L mesc sota defendura dla Sëurantendënza per i Bëns culturei ie unì restruturà dedite. Si inuem vën dal toponim preroman Col de Flam che ie cunlià a na luegia de cult dl tëmp de latène ("luegia cun prevesc", " luegia de invocazion") de chëla che l Museum Gherdëina cunservea na lingia de reperc archeologics de fier y de bront.

L mesc da na frabica sëula al'entreda de Sëlva dl 15ejim secul ie sota defendura dla repartizion provinziela di Bëns culturei y ie ncuei dejabità. Na pert dl raion d'abitazion fova nluegeda tla pert mureda dla frabica a ost. Tla pert de lën fovel la stua y la majons. Tlo à vivù per duta la vita la zipladëssa Katharina Kasslatter, cunesciuda coche anda Trina da Gustin. La ie stata una dla prima sculées dla Scola d'ert de Sëlva y la seniova si lëures.

Chësc luech da paur da na frabica sëula fova unì destacà dal luech uriginel Scurcià y ie vën nunzià per l prim iede tl 1420. Ntëur l 1520 iel deventà pert dl avëi dla cunfraternita dla dlieja de Sant'Anna sun curtina - cossa a chëla che l inuem dla cësa da paur fej referimënt. La frabica partida a mez ju ie unida restrutureda tl 20ejim secul y l palancin ie unì trasfurmà  respetivamënter te n balcon y na veranda. Sun Doss dl Preve laurova ti ani ani 90 dl '800 l scultëur Franz Tavella y plu tert l scultëur y zipladëur de criples Luis (Alois) Insam da Cësanueva.